Dialog o losie i duszy

Stanisław Vincenz rodził się 30 listopada 1888 roku blisko Huculszczyzny, w Słobodzie Rungurskiej położonej na poziomie około 450 m n.p.m., oddalonej od Kołomyi o 22,5 kilometra. Nie było tam miejsca na szczęśliwe dzieciństwo. Zaledwie 9 lat wcześniej, w 1879 r. z wykonanych w dolinie Słobody odwiertów trysnęła ropa, w 1880 r. po raz pierwszy zastosowano do wiercenia maszynę parową, jeden po drugim powstawały nowe szyby. Produkcja szybko rosła od 30 tysięcy baryłek w 1881 r. do 200 tysięcy w 1885. Była to jedna z największych kopalni ropy naftowej w Europie, a tym samym – przez zatrudnienie przeszło siedmiu setek nafciarzy – okolica gęsto zaludniona. Na powierzchni 160 mórg stanęło ponad 150 szybów wydobywczych o głębokości od kilkunastu do 380 metrów, były zabudowane i „przedstawiały się jak drewniane wieże do 9 metrów wysokości”. Przeciętnie jeden szyb na morgę, na kwadracie o boku 75–80 metrów.

Być może należy wierzyć popularnemu publicyście i pisarzowi Józefowi Rogoszowi, który w 1886 r. odwiedził Słobodę i czytelnikom „Ateneum” zdawał sprawę z „chrześcijańskiego” porządku, jaki tam panował. A może więcej prawdy tkwi w relacji księdza Jana Badeniego, który „galicyjską Pensylwanię, galicyjskie Baku” widział na początku lat dziewięćdziesiątych tamtego stulecia. Najpierw zobaczył „las kilkuset wież wiertniczych” na tle dziewiczego boru i malowniczo rozpostarte „pańskie wille, szlacheckie dworki, ubogie chałupki – szałase”. Potem od jednego z nafciarzy usłyszał, że parę lat temu, w kulminacyjnym momencie naftowej gorączki, było w Słobodzie pięć tysięcy ludzi, a „droga od Kołomyi do Słobody roiła się od fur zwożących drogie wina, koniaki, delikatesy, którymi nafciarze krzepili się po pracy; tańce, hulanki, swawola szły w parze z otrzymanymi zyskami”. To wtedy właśnie przyszedł na świat Stanisław Vincenz.